SIFIR ATIK BELGESİ

SIFIR ATIK NEDİR?

Atıkların geri dönüşüm ve geri kazanım süreci içinde değerlendirilmeden bertarafı hem maddesel hem de enerji olarak ciddi kaynak kayıpları yaşanmasına neden olmaktadır. Dünya üzerindeki nüfus ve yaşam standartları artarken tüketimde de kaçınılmaz şekilde bir artış yaşanmakta ve bu durum doğal kaynaklarımız üzerindeki baskıyı artırarak dünyanın dengesini bozmakta, sınırlı kaynaklarımız artan ihtiyaçlara yetişememektedir. Bu durum göz önüne alındığında, doğal kaynakların verimli kullanılmasının önemi daha da ortaya çıkmaktadır. Bu nedenledir ki son yıllarda tüm dünyada sıfır atık uygulamaları hem bireysel hem kurumsal hem de belediye genelinde yaygınlaşmaktadır.

Sıfır Atık Yaklaşımının Sağlayacağı Avantajlar;

• Verimliliğin artması,
• Temiz ortam kaynaklı olarak performansın artması,
• İsrafın önüne geçildiğinden maliyetlerin azaltılması,
• Çevresel risklerin azalmasının sağlanması,
• Çevre koruma bilincinin kurum bünyesinde gelişmesine katkı sağlandığından çalışanların “duyarlı tüketici” duygusuna sahip olmasının sağlanması,
• Ulusal ve uluslararası pazarlarda kurumun “Çevreci” sıfatına sahip olmasının sağlanması, bu sayede saygınlığının arttırılmasıdır.

SIFIR ATIK BELGESİ NEDİR?

Sıfır atık belgesi, sıfır atık yönetim sistemini kuran, işleten ve bu çalışmayı belgelendirmek
isteyen bina ve yerleşkeler ile mahalli idareler tarafından alınabilir. Bu belgeyi vermek üzere, Sıfır Atık Yönetmeliği kapsamında Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri yetkilendirilmiştir. Belge, temel, gümüş, altın ve platin olmak üzere dört seviyede düzenlenir.

Sıfır Atık Yönetmeliği kapsamında Sıfır Atık Yönetim Sistemini kurmakla yükümlü yönetmelik ekinde yer alan listedeki yerler, temel seviyede sıfır atık belgesi almak zorunda olacaklar. Diğer yerler ise talep etmeleri halinde temel seviyede belge almak için müracaatta bulunabilecekler.

Belge başvuruları Sıfır Atık Bilgi Sistemi üzerinden yapılır.

SIFIR ATIK KAPSAMINDA YAPILMASI GEREKENLER

Sıfır atık yönetim modeli oluştururken aşağıda verilen yol haritası izlenir.

1. Odak Noktalarının Belirlenmesi

Kurumdaki sıfır atık yönetim sisteminin kurulmasından, etkin ve verimli bir şekilde uygulanmasından, izlenmesinden, bilgi akışının sağlanmasından, raporlama yapılmasından sorumlu olacak 1 asil, 1 yedek olmak üzere en az 2 kişi belirlenir. Bunlar
sıfır atık yönetimini sağlayacak ekibin başında olacak kişilerdir.

Dolayısıyla ilk aşamada sıfır atık yönetimini sağlayacak bir ekip kurulmalıdır. Kurumdaki
birimlere göre sorumlular arttırılabilir ve azaltılabilir.

2. Mevcut Durum Tespiti

Mevcut durum belirlenirken aşağıdaki hususlar ortaya konulur;

• Kurumda çalışan personel sayısı,
• Kurumda atık yönetiminden sorumlu bir birim olup olmadığı,
• Oluşan atıkları

1. Kaynakları,
2. Oluşum sebepleri,
3. Özellikleri,
4. Miktarı,
5. Biriktirme, toplama ve taşıma yöntemleri,
6. Atık geçici depolama alanları,
7. Atıkların teslim edildiği geri kazanım/bertaraf tesislerine ilişkin bilgiler ile,
8. Kayıtların tutulup tutulmadığı.

3. Planlama

Bu aşamada, mevcut durum esas alınarak kuruma özgü termin planı hazırlanır. Termin planında;

• İhtiyaçların belirlenme ve temin edilme süresine,
• Eğitim takvimine,
• Uygulama başlangıcına,
• Uygulamanın ne şekilde, ne zaman, nasıl ve kimler tarafından gerçekleştirileceğine ilişkin yöntemlere yer verilir.

Bu sistemin öncelikli hedefi atık oluşumunun önlenmesi olduğundan bir önleme stratejisinin oluşturulması da önemlidir.

4. İhtiyaçların Belirlenmesi ve Temin

Sıfır Atık Sistemi kurumda uygulanırken, kurumdaki her birim dikkate alınarak (ofisler, yemekhane, revir gibi) ihtiyaç duyulacak tüm ekipmanlar belirlenir, listelenir ve uygulamaya geçilmeden önce temin edilir.

5. Eğitim / Bilinçlendirme

Ekipmanların temini tamamlandıktan sonra, uygulamaya geçilmeden önce hedef kitlelere yönelik uygulamalı eğitim ve bilgilendirme çalışmaları yapılır.
Hedef kitle olarak;

• Birim odak noktaları,
• Temizlik görevlileri,
• Bakım-onarım görevlileri,
• Geçici depolama alanı görevlileri,
• Tüm çalışanlar
  esas alınır.

6. Uygulama

Sıfır atık uygulamaları aşamasında aşağıdakilere dikkat edilir;

• Temin edilen biriktirme ekipmanları personellerin kolayca ulaşabileceği noktalara, uygun aralıklarla yerleştirilir.
• Ekipmanlara göre tasarlanmış bilgilendirme afişleri, ekipmanların üstüne, kolayca görülebilecek şekilde asılır.
• Biriktirme ekipmanı ve tanıtım materyallerinde renk skalasına dikkat edilir:

1. Kağıt-karton atıkları için mavi
2. Plastik atıklar için sarı
3. Cam atıklar yeşil
4. Metal atıklar için gri
5. Organik atıklar için kahverengi
6. Geri dönüşümü mümkün olmayan atıklar için siyah
7. Tehlikeli atıklar ve elektronik atıklar için şeffaf,
8. Ekmek artıkları için mor
9. Yemek artıkları için beyaz
10. Tıbbi atıklar için ilgili Yönetmelik gereği poşetlerde kırmızı, kova ve konteynerlerde turuncu

7. Raporlama

Uygulamanın etkinliğinin değerlendirilmesi amacıyla çalışma ekibi tarafından belirli zaman aralıkları ile izleme yapılır ve varsa uygulamanın aksayan yönleri, eksiklikler veya geliştirilecek taraflar tespit edilir, önlemler alınır.

Uygulamadan elde edilen verilerin ortaya konması, uygulamaya katılımın daha verimli olmasını sağlayacaktır. Toplanarak geri kazanıma gönderilen her atık kağıt, cam, plastik, metal, bitkisel atık yağ, organik atık, yemek-ekmek artıkları, tehlikeli atıkların vs. bize, çevreye, topluma, ekonomiye kazandırdıklarının ortaya konması bu aşamada önemlidir.

Bu kazanımların aylık olarak tutulması uygulamanın her aşamasının gözlemlenebilmesi açısından gereklidir. Lisanslı tesislere gönderilen atıkların, online çevre bilgi sistemi üzerinden atık beyanı yapılır.

Sıfır Atık Bilgi Sistemi üstünden yapılan başvuru sırasında, kurulan sisteme ilişkin talep edilen bilgi ve belgelerin sunulması zorunludur. Bu bilgi ve belgelere yönelik talep edilen yazılı ve görsel her türlü doküman başvuru sahibi tarafından Sıfır Atık Bilgi Sistemine yüklenir. Gerekli görülmesi halinde ek bilgi ve belge talep edilebilir.